Maqaa Rabbii Akkaan Mararfataa Akkaan Rahmata Godhaa Ta’eetiin.

إِنَّ هَـٰذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ
Qur’aanni kun kara isa sirrii taate sanitti qajeelcha [Qur’an 17:9]
Nabiyyin keenya “(SAW)” Qur’aanni akka isaanirratti bu’u homa osoo abdii hin godhin Qur’aanaa duras homa osoo hin jedhin, jechuunis ani ergama ykn nabiyyiidha jechuun osoo hin dubbatin waggaa 40 jiraatani jiru.

وَمَا كُنتَ تَرْجُو أَن يُلْقَىٰ إِلَيْكَ الْكِتَابُ إِلَّا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ ۖ فَلَا تَكُونَنَّ ظَهِيرًا لِّلْكَافِرِينَ
Rahmata rabbi kee irraa ta’een (sirratti buufne malee) atii kitaabni gara keeti buufamu kajeelaa hin turre, kaafirootafis gargaaraa hin ta’in [Qur’an 28:86]
قُل لَّوْ شَاءَ اللَّهُ مَا تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَلَا أَدْرَاكُم بِهِ ۖ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُرًا مِّن قَبْلِهِ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ
Odoo rabbiin fedhee, silaa ani isinirratti hin dubbisu, dhugumatti innis (Rabbiin) isa isin hin beeksisu ture, ani isa duras yeroo dheeraa isin keessa jiraadhee jira sila isin sammuu hin qabdani jedhiin [Qur’an 10:16]
Qur’aana dura turtii waggaa 40 kessatti nabi Muhammad nama kitaaba dubbisuufi barreessu hin turre, Rabbi osoo isaan homa hin baratin kitaaba buusee qajeelche.

وَمَا كُنتَ تَتْلُو مِن قَبْلِهِ مِن كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ ۖ إِذًا لَّارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ
Ati (yaa Muhammad) isa dura kitaaba tokkollee hin dubbistu, harka keetinis kan barressitu hin turre osoo akkas taatee (barresitee) warri badii sun hin shakkan tureeyyu [Qur’an 29:48]
وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَىٰ
Dogoggoraas taate si arge, si qajeelches [Qur’an 93:7]
“Dogoggoraas” jechi jedhu “adalla” أضل Yammu ta’u “Kan qajeelfama hin qabne” jechuudha. Dogoggoraas taate si arge yammu jedhu kitaaba sana dura hin beektu jechuudha (kan qajeelfama hin qabne), si qajeelche yammu jedhu “nama feenu ifa ittin qajeelchinu goone” kan jedhuun dhufee jira.

وَكَذَٰلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا ۚ مَا كُنتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَـٰكِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِي بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا ۚ وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَىٰ صِرَاطٍ
مُّسْتَقِيمٍ
Akkasumas Qur’aanani ruuhii keenya irraa ta’e gara keetitti wahyii goone kitaabaafi imaanni maal akka ta’e hin beektu ture, garuu ifa gabroota keenya irraa nama feene ittiin qajeelchinu isa goone, atis gara karaa qajeelatti ni qajeelchita. [Qur’an 42:52]
Kanaafu “kan dogongorte turte” jechuun Kitaabni maal akka ture kan beektuu miti jechuudha; Rabbin immo kitaaba ifa gochuudhan ittin qajeelche, sababnis Qur’aanni gara kara qajeelatti nama qajeelcha.
إِنَّ هَـٰذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ
Qur’aanni kun kara isa sirrii taate sanitti qajeelcha [Qur’an 17:9]
Keeyyatichi itti fufuudhaan “Hiyyeessa taatee si arge si duroomses” jedha. Hiyyummaan duwwumma yammu ta’u durummaan immoo guutummaadha; durummaan isa dhugaa immoo “Qur’aana” kanaafu dogoggora turte yammu jedhu “Hiyyeessa beekumsa Qur’aanaa hin qabne turte” jechuudha. Mufasirri Qur’aanaa guddaan “ibn kasiir” haala kanaan fassare.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ “” لَيْسَ الْØِنَى عَنْ كَثْرَةِ الْعَرَضِ، وَلَكِنَّ الْØِنَى Øِنَى النَّفْسِ “””Œ”
Abu Hureeyran (r.a) akka gabaasette nabi Muhammad (SAW) akkana jedhan:- Durummaa jechuun qarshii baay’ee qabaachu osoo hin ta’in durummaa ruuhiti jedhan [Imaam bukhaari kitaaba 81 Hadiisa 35]
Qopheessaan:Wahiid Umar