Jaartii Tee Waa 10 Irratti Hin Dalagin!

1. Hin Miidhin!

Miidhaa qaamaa, miidhaa sammuu, miidhaa diinagdee, miidhaa xinsammuutis isii hin miidhin. Maaliif? Yoo jette Rabbiin ol tahe akki je’e:

“Jaartii teeysan haala gaariin wajji jiraadhaa” An-Nisaa: 19

Muffasiroonni akki ja’an: haala gaariin wajji jiraadhaa hojii fii jechaanis, haalaa fii amalaanis, isii nafaquu, uffisuu, nyaachisuunis, isii rakkisuu dhabuu fii gaarii isiif hojjachuun haala gaariin wajji jiraadhaa.

Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam hadiisul qudsii keeysatti Rabbiin ol tahe waan je’e nuuf himanii jiran:

“Yaa gabroottan koo! Ani miidhaa hin dalaguu ifirratti haraama godhee, isin jidduttis haraama godhee wal hin miidhinaa” Muslim: 2577

2. Abadan Bifaan Hin Arrabsin!

Arraba biifa isiitiin isii fokkisuuf arrabsan dubartiin abadan hin irraanfattu. Ammas uumaa Rabbiin bareecheetin uume ja’u fokkisuun dhorgaadha. Maaliif yoo jette? Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam haqa dubartiin jaarsa isiirraa qabdurraa gaafatamee hoggaa deebii kennu akki je’e:

“Hoggaa nyaatte nyaachisi, hoggaa uffatte uffisi, fuula hin dhahin, hin fokkisinis (fokkottuu hin ja’iin), mana keeysatti malee hin odiniin” Sunana Abuu Dawuud: 2142

3. Icciitii Isii Hin Facaasin!

Jaarsaa fii jaartiin waliin iccitii hedduu qaban. Abadan dhimmi qunnamtii saalaa, qaama isii, biifa isii wajjiin wal qabatuu alatti haasawa bunaa fii barcaa tahuu hin qabu. Maaliif yoo jette?

Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam akki je’e:

“Irra hamaan namaa guyyaa qiyaamaa Allaah biratti nama jaartii isaa wajjiin qunnamtii saalaa godhee iccitii isii san odeeysu” Muslim 1437

4. Jaartii Tee Dhalaan Biraa Si Caalti Hin Ja’iniin!

Hoggaa jaartii tee dubartii biraatiin wal cinaa qabdee isiitu si caala jetteen qalbii isii caphsite, jaalala tee shakkii keeysa neeyxe, waswaasa hamaaf isii saaxilte, gammachuu mana keetirraa fageeysite. Maaliif yoo jette? Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam akki je’e;

“Waan Rabbiin siif qoode jaaladhu irra dureeysa namaa taata”  Sunan Ibnu maajah: 4217

Jaartiin tee qooda Rabbiin siif qoode, qooda Rabbii keetii jaaladhu malee ta biraatiin dorgomsiistee isiitu si caala isiin jechuun ifis rakkistee isiis rakkisuudha.

5. Hiikkaan Itti Hin Dhaaddatin!

Yoo sin hiika jechaa oolteen ati akka isii hin jaalanne, isiif bakka hin qabnee fii haalli mijjaawaan hanga argamuuf qofa wajji jiraachaa akka jirtu isiif ibsa. Ammas sin hiikaan taphaa fii hanjamaa hin taatu. Maaliif ni beeytaa?

Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam akki je’e:

“Waa sadii dhugaan isiitiis dhugaadha, taphni isiitis dhugaadha: Nikaah, hiikkaa, hiikkaa booda deebifachuu” Tirmiizii: 1184.  Ka taphaaf sii hiike ja’uu fii ka dhugaan ja’us tokkuma!

6. Nyaata Isii Hin Arrabsin!

Jaartiin tee nyaataa fii waan hunda keeysatti jecha bareedaa sirraa dhagayuu feeti. Ammas nyaata arrabsuun haalaa fii amala nama amaneetii miti. Maaliif yoo jette? Rasuulli salllaahu aleeyhi wasallam, nyaata tokkollee haala fokkotaan ibsee hin beekhu yoo fedhe ni nyaata ykn ni dhiisa. Bukhaarii: 3563

7. Maatii Isii Hin Xiqqeeysin

Maatiin jaartii rahima kee tahanii jiran. Kheeyriin isaan kaasuu yoo dadhabde hamtuun isaan dubbatuun jaartii tee rakkuudha. Bultii tee gammachuu irraa fageeysuudha.

8. Hanqina Jaartii Teetii Qofa Hin Laakkawin!

Namni hundi hanqina qaba. Jaartiin guutuun, Jaarsi guutuun hin jiru. Akkasuma bultiin guutuu taates hin jirtu. Saniif Rabbiin ol tahe akki je’e:

“Jaarsaa fii jaartiin yoo irra waliif dabartan santu sodaa Rabbiitti haalaan dhihoodha. ammas tola isin jidduu ture hin irraanfatinaa. Allaah waan isin hojjattan argaadha” Al-Baqaraa: 237

9. Jaartii Tee Nama Duratti Hin Komatin!

Bultii keeysa olii fii gadijjira. Gammachuu fii gaddaajjira. Wal dhabbii fii araarris jira. Jaartii tee mana keeysatti waan wal dhabdee jirtuuf alatti akka nama wal lolee isiin oduu fii komachuun sammuu isii keeysaa hin bahu. Rasuulli sallallaahu aleeyhi wasallam, “mana keeysatti malee jaartii teetiin hin oodin” ja’an. Sunana Abuu Dawuud: 2142

10. Jaartii Tee Hiiktus Hin Xiqqeeysin!

Gaafa tokko jaalallee kee turte. Arra wal dhabbii fii sababaa adda addaatiif adda bahuu mudattanis toltuu dabarte fii yeroo gaarii wajji dabarsitan yaadatuu qabda. Maaliif ni beeyta? Rabbiin ol tahe akki siin je’e,

“Yeroo isaan hiiktan, hiikkaa rakkoo fii hamtuun keeysa hin jirre isaan hiikaa” Al-Ahzab: 49

Qophii: Ustaaz Jaafar Bayaan